Lý thuyết Sóng (Wave Principle) – Lý thuyết Dow cho mọi người biết biển là gì, còn Lý thuyết Sóng hướng dẫn bạn cách lướt sóng trên biển.  

Lý thuyết Sóng Elliott là một trong những công cụ phân tích xu hướng được sử dụng phổ biến nhất. Tâm lý đám đông là cơ sở quan trọng của lý thuyết này, khiến nó khó phát huy tác dụng trong các thị trường giao dịch kém thanh khoản hoặc ít biến động.  

Lý thuyết Sóng là công cụ phân tích do bậc thầy phân tích kỹ thuật Ralph Nelson Elliott (R.N. Elliott) phát minh. Khác với các phương pháp kỹ thuật theo xu hướng khác, Lý thuyết Sóng có thể dự đoán thời điểm kết thúc của một xu hướng ngay khi nó được thiết lập, khiến nó trở thành một trong những công cụ dự báo tốt nhất hiện có.  

Nhà phân tích chứng khoán Mỹ Ralph Nelson Elliott (R.N. Elliott) đã sử dụng chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones (Dow Jones Industrial Average, DJIA) làm công cụ nghiên cứu và phát hiện ra rằng các mô hình cấu trúc biến đổi liên tục của giá cổ phiếu phản ánh vẻ đẹp của sự hài hòa tự nhiên. Dựa trên phát hiện này, ông đã đề xuất một hệ thống lý thuyết phân tích thị trường liên quan, tinh lọc ra 13 mô hình (Pattern) hoặc sóng (Waves) trên thị trường. Những mô hình này lặp lại trên thị trường, mặc dù thời gian và biên độ xuất hiện không nhất thiết giống nhau. Sau đó, ông phát hiện ra rằng các mô hình cấu trúc này có thể kết nối để tạo thành các mô hình lớn hơn cùng loại. Điều này dẫn đến một loạt các quy tắc diễn giải có thẩm quyền để giải thích hành vi thị trường, với sự nhấn mạnh đặc biệt vào giá trị dự đoán của Nguyên lý Sóng. Đây chính là Lý thuyết Sóng Elliott nổi tiếng, còn được gọi là Lý thuyết Sóng.  

Lý thuyết Sóng là một công cụ có giá trị đặc biệt, thể hiện ở tính phổ biến và độ chính xác. Tính phổ biến của nó nằm ở khả năng áp dụng cho nhiều lĩnh vực hoạt động của con người, thường mang lại hiệu quả đáng kinh ngạc. Độ chính xác của nó được thể hiện trong khả năng xác nhận và dự đoán các thay đổi xu hướng với độ chính xác đáng kinh ngạc, vượt trội so với các phương pháp phân tích khác. Vào thời điểm đó, chính xác là nửa giờ trước khi thị trường chứng khoán Mỹ chạm đáy, Elliott đã dự đoán rằng một thị trường bò siêu cấp sẽ xuất hiện trong vài thập kỷ tới. Lời tiên tri của ông trái ngược hoàn toàn với tâm lý thị trường vẫn đang chìm trong không khí gấu, khi hầu hết mọi người không thể tưởng tượng rằng chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones sẽ vượt qua mức đỉnh năm 1929 (386 điểm). Tuy nhiên, lịch sử đã chứng minh Lý thuyết Sóng là đúng!  

Sóng là gì?  

Sóng đề cập đến sự biến động của giá cổ phiếu, giống như thủy triều và sóng trong tự nhiên—một con sóng nối tiếp con sóng khác theo chu kỳ, thể hiện tính quy luật đáng kể và di chuyển theo một "mô hình có thể nhận biết" của sự tăng và đảo chiều. Những mô hình này lặp lại về hình thức (mặc dù không nhất thiết về thời gian hoặc biên độ).  

Nhận thức của con người về quy luật biến động thị trường chứng khoán là một thách thức đẳng cấp thế giới. Cho đến nay, chưa có lý thuyết hoặc phương pháp nào có thể thuyết phục và đứng vững trước thử thách của thời gian. Năm 2000, nhà kinh tế học nổi tiếng Robert Shiller đã chỉ ra trong *Irrational Exuberance*: "Chúng ta phải nhớ rằng định giá thị trường chứng khoán chưa phải là một môn khoa học hoàn hảo." Năm 2013, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, khi trao giải Nobel Kinh tế cho Robert Shiller và những người khác, đã lưu ý rằng hầu như không có phương pháp nào có thể dự đoán chính xác hướng đi của thị trường chứng khoán hoặc trái phiếu trong vài ngày hoặc vài tuần, nhưng có thể dự đoán giá trong ba năm trở lên thông qua nghiên cứu.  

Hiện tại, các lý thuyết tiêu biểu về định giá tài sản tài chính và logic biến động thị trường chứng khoán bao gồm: Lý thuyết Cuộc thi Sắc đẹp của Keynes, Lý thuyết Bước ngẫu nhiên (Random Walk Theory), Lý thuyết Danh mục Đầu tư Hiện đại (MPT), Giả thuyết Thị trường Hiệu quả (EMH), Tài chính Hành vi (BF) và Phân tích Chứng khoán Tiến hóa (EAS).  

Xét từ đặc điểm và góc nhìn của các mô hình nghiên cứu, các phương pháp phân tích trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán chủ yếu bao gồm ba loại sau: phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật và phân tích tiến hóa.  

Giống như y học cổ truyền Trung Quốc và y học phương Tây trong lĩnh vực y tế có sự khác biệt cơ bản về nhận thức luận và phương pháp luận, ba phương pháp phân tích trên cũng dựa trên các hệ thống lý thuyết và cấu trúc logic hoàn toàn khác nhau. Mỗi phương pháp tập trung vào một khía cạnh hoặc phạm vi cụ thể của hoạt động thị trường, có tính hợp lý và hạn chế riêng, nhưng tất cả đều không thể thiếu để hiểu biết toàn diện và khám phá sâu sắc quy luật v