Mining Pool là gì?

Dù phần cứng có mạnh đến đâu, nó cũng không thể giải quyết mọi vấn đề. Ngay cả khi chạy nhiều mạch tích hợp chuyên dụng (ASIC) hiệu suất cao, bạn cũng chỉ là một "hạt cát trong sa mạc" của mạng lưới đào Bitcoin. Dù đầu tư lớn vào phần cứng và tiêu tốn lượng điện khổng lồ, xác suất đào được khối mới vẫn cực kỳ thấp, và không có gì đảm bảo khi nào bạn sẽ nhận được phần thưởng—hoặc thậm chí là không nhận được gì. Nếu bạn muốn có thu nhập ổn định, tham gia vào một mining pool có thể mang lại may mắn hơn.

Giả sử bạn và 9 người khác cùng sở hữu 0.1% tổng hash rate của mạng. Điều này có nghĩa là trung bình bạn có thể đào được 1 khối trong mỗi 1.000 khối. Với ước tính 144 khối được đào mỗi ngày, bạn sẽ đào được khoảng 1 khối mỗi tuần. Tùy vào khả năng tài chính và đầu tư vào phần cứng, điện năng, phương pháp "đào độc lập" này có thể là chiến lược khả thi.

Nhưng nếu thu nhập không đủ để có lãi thì sao? Lúc này, bạn có thể hợp tác với 9 thợ đào kể trên. Tổng hash rate của nhóm sẽ chiếm 1% toàn mạng. Nhờ đó, cơ hội tăng lên "1 trong 100", giúp nhóm đào được 1-2 khối mỗi ngày. Phần thưởng sau đó sẽ được chia đều.

Tóm lại, điều chúng ta vừa mô tả chính là một "mining pool". Mining pool mang lại thu nhập tương đối ổn định cho thợ đào và hiện được áp dụng rộng rãi.

Cơ chế hoạt động của Mining Pool

Mining pool thường được tổ chức bởi một điều phối viên. Người này giám sát các thợ đào sử dụng các giá trị khác nhau để tìm nonce, đảm bảo họ không lãng phí hash rate vào việc tạo ra các khối giống nhau. Điều phối viên cũng chịu trách nhiệm phân phối phần thưởng và trả phí cho thợ đào. Hiện có nhiều cách khác nhau để tính toán công sức và phần thưởng tương ứng của mỗi thợ đào.

Pool PPS (Pay-Per-Share)

Pay-Per-Share (PPS) là cơ chế phân phối phần thưởng phổ biến nhất. Trong cơ chế này, mỗi "share" (cổ phần) mà thợ đào gửi lên sẽ nhận được một khoản thưởng cố định.

"Share" dùng để ghi nhận hash rate mà thợ đào đóng góp. Phần thưởng cho mỗi share khá nhỏ nhưng sẽ tăng dần theo thời gian. Lưu ý rằng "share" ở đây không phải là giá trị hash hợp lệ trên mạng mà chỉ là giá trị hash đáp ứng điều kiện do pool đặt ra.

Với PPS, thợ đào nhận thưởng bất kể pool có đào được khối hay không. Tuy nhiên, người vận hành pool phải chịu rủi ro nên sẽ thu một khoản phí. Phí này có thể thu trước từ thợ đào hoặc khấu trừ từ phần thưởng khối sau.

Pool PPLNS (Pay-Per-Last-N-Shares)

Pay-Per-Last-N-Shares (PPLNS) là một cơ chế phân phối khác. Khác với PPS, PPLNS chỉ thưởng cho thợ đào khi pool đào được khối mới. Sau khi đào thành công, pool sẽ kiểm tra N shares cuối cùng đã gửi (N tùy theo từng pool). Phần thưởng của thợ đào được tính bằng: (số share đóng góp / N) × (phần thưởng khối) - phí pool.

Ví dụ: Nếu phần thưởng khối hiện tại là 12.5 BTC (giả sử không có phí giao dịch) và pool thu 20% phí, thợ đào nhận tổng cộng 10 BTC. Nếu N = 1.000.000 và thợ đào góp 50.000 shares, phần thưởng sẽ là 5% phần thưởng khối (tức 0.5 BTC).

Dù có nhiều cơ chế tương tự, PPS và PPLNS vẫn là phổ biến nhất. Lưu ý rằng dù chúng ta tập trung vào Bitcoin, hầu hết các đồng Proof-of-Work (PoW) phổ biến đều có mining pool, như Zcash, Monero, Grin và Ravencoin.

Mining Pool có đe dọa phi tập trung không?

Đọc đến đây, có lẽ bạn đang lo lắng. Chẳng phải sức mạnh của Bitcoin nằm ở việc không một thực thể nào có thể dễ dàng kiểm soát mạng lưới sao? Nếu ai đó nắm giữ đa số hash rate thì sao?

Những câu hỏi này rất đáng quan tâm. Nếu một thực thể kiểm soát 51% hash rate, họ có thể thực hiện tấn công 51%. Khi thành công, kẻ tấn công có thể xóa giao dịch và đảo ngược các giao dịch đã hoàn thành, gây thiệt hại lớn cho hệ sinh thái tiền mã hóa.

Vậy mining pool có làm tăng nguy cơ tấn công 51% không? Câu trả lời là: Có thể, nhưng khả năng rất thấp.

Về lý thuyết, 4 pool lớn nhất có thể cấu kết để chiếm quyền điều khiển mạng. Tuy nhiên, việc này không mang lại lợi ích gì. Nếu tấn công thành công, giá Bitcoin sẽ lao dốc do hệ thống bị phá hoại, khiến đồng tiền đào được trở nên vô giá trị.

Hơn nữa, mining pool không nhất thiết sở hữu phần cứng đào. Thợ đào chỉ kết nối thiết bị với máy chủ điều phối, nhưng máy chủ này có thể chuyển sang pool khác bất cứ lúc nào. Với thợ đào và người vận hành pool, duy trì tính phi tập trung là ưu tiên hàng đầu. Chỉ khi việc đào coin còn sinh lời, mọi người mới có thể cùng hưởng lợi.

Trong một số trường hợp, quy mô ngày càng lớn của mining pool đáng lo ngại. Các pool (và thợ đào tham gia) thường có biện pháp giảm hash rate để tránh rủi ro.

Kết luận

Sự ra đời của mining pool đầu tiên đã thay đổi hoàn toàn bức tranh khai thác tiền mã hóa. Những thợ đào muốn có thu nhập ổn định dài hạn là người hưởng lợi. Với các cơ chế mới liên tục xuất hiện, mỗi người đều có thể tìm được phương thức phù hợp nhất.

Lý tưởng nhất, việc đào Bitcoin ngày càng phi tập trung hơn. Ở thời điểm hiện tại, nó chỉ có thể được coi là "đủ phi tập trung". Dù sao, không một pool nào có thể duy trì đa số hash rate lâu dài. Người tham gia nên cảnh giác với mối đe dọa này—xét cho cùng, Bitcoin được vận hành bởi người dùng, chứ không phải thợ đào.