Câu nói của người sáng lập Binance CZ, 'Ai cũng muốn làm Perp DEX', đã nói lên xu hướng nóng nhất trên thị trường crypto hiện nay. Nhận định này nắm bắt chính xác bản chất của sự đan xen, cạnh tranh và hợp nhất giữa các thế lực tập trung (CEX) và phi tập trung (DEX) trong thị trường hiện tại.
Bối cảnh cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của DEX: Sự suy giảm "Tam Quyền" của CEX
Các sàn giao dịch tập trung đang phải đối mặt với sự suy giảm "ba quyền lực" mà họ dựa vào để tồn tại: quyền định giá, quyền thu phí niêm yết và quyền kiểm soát thanh khoản. Sự trỗi dậy của các sàn giao dịch phi tập trung hợp đồng vĩnh viễn (Perp DEX) chính là động lực then chốt dẫn đến tình trạng này.
Theo dữ liệu Quý 2 năm 2025, xu hướng dịch chuyển lưu lượng trong thị trường crypto đã rất rõ ràng:
Khối lượng giao dịch bật tăng trở lại: Khối lượng giao dịch Perp DEX trong Quý 2/2025 đã đạt mức cao kỷ lục 8980 tỷ USD, chiếm một phần đáng kể trong sự tăng trưởng tổng thể của DeFi. Trong khi đó, khối lượng giao dịch tổng thể của các sàn giao dịch tập trung (CEX) đã giảm gần 28%.
Thị phần bị thu hẹp: Tỷ lệ khối lượng giao dịch DEX trên CEX (DEX-to-CEX Ratio) đã tăng vọt lên 40% hoặc thậm chí cao hơn, cho thấy các nền tảng phi tập trung đang đẩy nhanh việc xâm chiếm thị phần của các gã khổng lồ tập trung.
Đòn phản công chiến lược của CEX
Trong bối cảnh này, CEX cần một "điểm neo lưu lượng" để khóa lại người dùng và khối lượng giao dịch. Với những lợi thế tự nhiên, Perp DEX đã trở thành lựa chọn chiến lược cho CEX:
Thu hút lưu lượng không KYC và tài sản đuôi dài: Các yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt (KYC/AML) của CEX là xiềng xích cho sự mở rộng của họ. Perp DEX tự nhiên thu hút những người dùng tìm kiếm sự riêng tư và giao dịch ẩn danh, đồng thời có thể nhanh chóng nắm bắt các điểm nóng thị trường và nhiều loại "tài sản đuôi dài" thông qua cơ chế niêm yết không cần xin phép, bao gồm cả các Meme coin chưa được thẩm định kỹ lưỡng.
Đối phó với cạnh tranh từ các DEX gốc: Các Perp DEX gốc, đại diện là những cái tên như Hyperliquid, đang trỗi dậy nhanh chóng. Khối lượng giao dịch và thị phần của họ không ngừng xâm lấn thị trường phái sinh của CEX. CEX phải tham gia bằng cách tự xây dựng, đầu tư hoặc tích hợp để giữ chân người dùng và lưu lượng đang mất dần trong hệ sinh thái của chính họ.
Xu hướng chính của Perp DEX năm 2025
Tích hợp RWA: Việc tích hợp Tài sản Thế giới Thực (RWAs) đang kết nối crypto với tài chính truyền thống, chẳng hạn như các hợp đồng vĩnh viễn cổ phiếu (như Tesla và NVIDIA) trên Aster.
AI và Kiến trúc Module: Các dự án như Jaine đang tận dụng AI để thúc đẩy giao dịch, trong khi các chuỗi module như Celestia cung cấp khả năng mở rộng cao hơn cho Perp DEX.
Được dẫn dắt bởi câu chuyện: Phương pháp "ưu tiên câu chuyện", chẳng hạn như SunPerp, nhấn mạnh vào cộng đồng và sự chú ý, giúp họ nổi bật so với các đối thủ cạnh tranh lâu năm như GMX.
Sự chuyển dịch sang mô hình phí bằng không và "trang trại điểm" đã làm giảm đáng kể rào cản giao dịch cho người dùng. Các nền tảng như Lighter và Paradex đang dẫn đầu xu hướng này, thu hút một lượng lớn "thợ săn tiền" và các nhà giao dịch chuyên nghiệp thông qua cơ chế khuyến khích, từ đó thúc đẩy hơn nữa sự tập trung thanh khoản.
Các dự án mới nổi tiềm năng (Giai đoạn Pre-TGE)
Bên cạnh những người tiên phong như Aster, cộng đồng rất hào hứng với các dự án pre-TGE, những dự án này thường được săn đón vì tiềm năng airdrop, điểm số và những câu chuyện đổi mới:
Ethereal: Gắn liền với hệ sinh thái Ethena, cung cấp giao dịch hiệu suất cao được hỗ trợ bởi USDe. Sự quan tâm xoay quanh sức mạnh câu chuyện và tiềm năng airdrop quy mô lớn của nó.
Hibachi: Được hậu thuẫn bởi Dragonfly, khuyến khích khối lượng giao dịch và PnL thông qua các sự kiện Masterchef, được xem là một cơ hội "trang trại điểm" dễ dàng.
Pacifica: Xây dựng trên Solana bởi đội ngũ cựu nhân sự Binance và Coinbase, được ca ngợi vì mô hình tích lũy giá trị hướng đến người dùng.
Extended: Được xây dựng bởi đội ngũ cựu Revolut, đã ra mắt nhưng đang trong giai đoạn pre-token, là mục tiêu "trang trại điểm" trung hạn.
Kết luận
Các sàn giao dịch phi tập trung hợp đồng vĩnh viễn không chỉ là một phân ngành của DeFi; chúng là bộ phận phát triển nhanh nhất và sáng tạo nhất, có triển vọng định nghĩa lại giao dịch trên chuỗi với khối lượng giao dịch và đổi mới công nghệ chưa từng có. Từ vị thế thống trị của Hyperliquid đến các đòn phản công chiến lược của CEX, năm 2025 chắc chắn là năm của các cuộc chiến Perp. Mặc dù có quan điểm cho rằng thị trường DEX cuối cùng sẽ đi theo cấu trúc "kẻ thắng hưởng tất" giống như mạng xã hội, nhưng việc CEX tích cực "thử nghiệm" và sự xuất hiện của các mô hình lai đang chứng minh một thực tế khác: thị trường tài chính crypto cần sự đa dạng, chứ không phải một bá chủ duy nhất.
