Nếu bạn theo dõí biểu đồ thị trường gần đây, hẳn đã thấy crypto biến động khủng khiếp thế nào. Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH) dao động dữ dội—tuần này lập đỉnh, tuần sau lao dốc. Tin tức đổ lỗi cho mọi thứ: từ dòng tiền ETF, dữ liệu vĩ mô, đến bán tháo của "cá voi" và tâm lý rủi ro toàn cầu.
Với tôi, chuyện này chẳng mới. Crypto vốn luôn bất ổn. Mỗi chu kỳ lớn không chỉ có đợt tăng ngoạn mục mà còn cả những cú sụp đổ bất ngờ. Chính những khoảnh khắc "flash crash" đó kiểm tra niềm tin nhà đầu tư. Lịch sử cho thấy, kiên nhẫn khi mọi người hoảng loạn bán tháo thường được đền đáp.
Đây không phải lời khuyên đầu tư. Chỉ là suy nghĩ cá nhân sau nhiều năm quan sát thị trường phát triển, trưởng thành và biến động dữ dội.
Tại sao biến động crypto là bình thường?
Biến động của Bitcoin và Ethereum không phải lỗi hệ thống—mà nằm trong kiến trúc của chúng.
- Thanh khoản yếu hơn thị trường truyền thống: So với cổ phiếu hay trái phiếu, thị trường crypto non trẻ và nông hơn. Một lệnh lớn hay hàng loạt thanh lý bắt buộc có thể tác động mạnh đến giá.
- Giao dịch 24/7: Không có cơ chế ngắt mạch hay "đóng cửa". Điều này khiến giá dao động liên tục và tạo không gian cho biến động lớn ngoài giờ giao dịch truyền thống.
- Cú sốc vĩ mô/chính sách đến bất ngờ: Một ETF được phê duyệt, tuyên bố của ngân hàng trung ương, hay phát ngôn của lãnh đạo chính trị đều có thể gây sóng lớn.
Ví dụ: Quanh đợt Halving 2024, biến động thực tế của Bitcoin vọt trên 60%. Ngay cả Ethereum—thường được xem là tài sản "công nghệ" hơn—cũng có thời kỳ biến động vượt 50% liên tục trong nhiều tháng. Những mức này vượt xa tài sản truyền thống, nhưng đó là cái giá phải trả khi tham gia crypto. Nói cách khác, biến động mạnh không phải ngoại lệ—mà là đặc trưng của thị trường này.
Nỗi đau thua lỗ—và kịch bản phục hồi
Nhà đầu tư crypto quá quen với sụt giảm. Bitcoin từng trải qua hàng chục đợt điều chỉnh 20-30% ngay cả trong năm tăng giá. Ethereum còn khắc nghiệt hơn—giá trị từng bốc hơi hơn 80% trong chu kỳ trước trước khi phục hồi về mức cao mới.
Ví dụ lịch sử Bitcoin:
- 2013: Giảm hơn 70%, sau đó hồi phục dài hạn.
- 2017-18: Từ đỉnh xuống đáy mất gần 85%.
- 2021-22: Lại giảm hơn 70% trước khi phục hồi.
Ethereum sụt sâu hơn: 2018 giảm 90%, 2022 giảm 80%. Thế nhưng mỗi lần ETH đều trụ vững và bật mạnh trong chu kỳ tiếp theo.
Những đợt giảm này gây đau đớn tại thời điểm xảy ra, nhưng nhìn lại chỉ là giai đoạn tạm thời trong một đường tăng trưởng lớn hơn. Đáy mỗi chu kỳ đều cao hơn đỉnh chu kỳ trước, chứng tỏ mức độ áp dụng và nhu cầu cấu trúc đang đẩy nền tảng dài hạn lên cao.
Tại sao bán hoảng loạn hiếm khi hiệu quả?
Khi thị trường lao dốc đột ngột, bản năng là sợ hãi. Không ai muốn thấy nến đỏ gặm nhấm danh mục đầu tư. Bán ra có vẻ như lấy lại kiểm soát.
Nhưng vấn đề là: Những ngày tăng mạnh nhất của crypto thường đến ngay sau đợt bán tháo kinh hoàng nhất.
Các nhà phân tích đã chứng minh: Nếu bỏ lỡ 10 ngày tăng mạnh nhất của Bitcoin trong năm, lợi nhuận cả năm sẽ sụt giảm nghiêm trọng. Có trường hợp từ lãi lớn thành hòa vốn hoặc thậm chí lỗ. Lợi nhuận crypto tập trung cao độ như vậy.
Và những ngày tăng mạnh đó hầu như luôn xuất hiện trong giai đoạn biến động. Nếu bán ra lúc hoảng loạn, bạn thường bỏ lỡ đợt phục hồi. Bạn không chỉ khóa lỗ mà còn từ bỏ cơ hội bật lại.
Đó là lý do tôi cố tránh biến tổn thất tạm thời thành mất mát vĩnh viễn.
Cách tôi xử lý "flash crash"
Nhắc lại: Không phải lời khuyên—chỉ là quan điểm cá nhân.
- Đặt phạm vi phân bổ trước: Tôi quyết định phần "lõi" crypto (ví dụ: tỷ lệ BTC/ETH) khi thị trường bình tĩnh. Tôi cũng đặt giới hạn phân bổ tối đa để tránh bán tháo lúc giá thấp hoặc FOMO mua vào lúc giá cao.
- Lên kế hoạch khu vực mua thêm: Tôi không đoán đáy, mà đặt vùng "mua vào lúc giảm"—ví dụ giảm 10%, 20% hay 30% từ đỉnh gần nhất. Như vậy khi thị trường sụp đổ, tôi đã rõ cách ứng phó. Quyết định được đưa ra lúc bình tĩnh, không phải giữa bão tố.
