Đột phá mới trong công nghệ giao diện não-máy tính—Lần đầu tiên các nhà khoa học giải mã được "ngôn ngữ nội tâm"

　　Chỉ cần tưởng tượng nói chuyện trong đầu là có thể giao tiếp? Các nhà khoa học đã đạt được một bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực giao diện não-máy tính (BCI), lần đầu tiên xác định và giải mã được hoạt động não liên quan đến "ngôn ngữ nội tâm"—độc thoại thầm lặng trong tâm trí con người—với độ chính xác lên tới 74%. Nghiên cứu tiên phong này, do một nhóm từ Đại học Stanford (Mỹ) dẫn đầu, được công bố ngày 14 trên tạp chí Cell, mở ra con đường mới giúp bệnh nhân bị rối loạn ngôn ngữ nghiêm trọng khôi phục khả năng giao tiếp tự nhiên.

　　Từ lâu, BCI được coi là cầu nối giữa não bộ và thế giới bên ngoài. Công nghệ trước đây chủ yếu dựa vào việc giải mã tín hiệu thần kinh khi người dùng cố gắng phát âm hoặc chuyển đổi chuyển động mắt thành văn bản. Tuy nhiên, phương pháp đầu đòi hỏi kiểm soát cơ cao và khiến người dùng mệt mỏi, trong khi phương pháp sau có tốc độ chuyển đổi chậm. Để hướng tới một cách giao tiếp hiệu quả và thoải mái hơn, nhóm nghiên cứu đã tập trung vào "ngôn ngữ nội tâm"—tức là lời nói thầm trong đầu mà không cần bất kỳ sự tham gia của cơ bắp.

　　Nhóm nghiên cứu đã cấy điện cực siêu nhỏ vào vỏ não vận động (khu vực chịu trách nhiệm về ngôn ngữ) của các bệnh nhân bị liệt nặng do xơ cứng teo cơ một bên (ALS) hoặc đột quỵ thân não. Kết quả cho thấy, cả việc cố gắng nói và tưởng tượng nói đều kích hoạt các vùng não trùng lặp và tạo ra mô hình hoạt động thần kinh tương tự, nhưng tín hiệu của "ngôn ngữ nội tâm" thường yếu hơn. Dựa trên phát hiện này, nhóm đã sử dụng dữ liệu "ngôn ngữ nội tâm" thu thập được để huấn luyện mô hình trí tuệ nhân tạo. Trong thử nghiệm khái niệm, hệ thống BCI này có thể giải mã các câu tưởng tượng từ một bộ từ vựng khổng lồ lên tới 125.000 từ với độ chính xác 74%, thậm chí bắt được các con số bệnh nhân đọc thầm để hoàn thành nhiệm vụ tính toán.

　　Đồng thời, đối với người dùng muốn có phương thức giao tiếp nhanh hơn hoặc dễ dàng hơn, nhóm cũng trình diễn một cơ chế điều khiển bằng mật khẩu, cho phép hệ thống tạm thời bỏ qua "ngôn ngữ nội tâm" và chuyển sang chế độ mở khóa bằng từ khóa—người dùng chỉ cần đọc thầm một cụm từ cụ thể trong đầu, hệ thống có thể nhận diện và kích hoạt chức năng giải mã với độ chính xác hơn 98%.

　　Mặc dù công nghệ này hiện chưa thể xử lý hoàn hảo "ngôn ngữ nội tâm," nhưng nhóm nghiên cứu tin rằng với sự tiến bộ của cảm biến và thuật toán, các thiết bị tiên tiến hơn trong tương lai có thể đạt được giao tiếp bằng ý nghĩ trôi chảy như trò chuyện hàng ngày. Công trình này thực sự mang lại hy vọng khôi phục giao tiếp tự nhiên và thoải mái.