Cách hiểu chỉ số: Xem xét đặc điểm lợi nhuận và rủi ro của chỉ số

  • 2025-07-28

 

Biểu hiện lợi nhuận và rủi ro của chỉ số thường là vấn đề được các nhà đầu tư rất quan tâm.

Về biểu hiện lợi nhuận, các chỉ số phổ biến bao gồm tỷ suất lợi nhuận tích lũy theo khoảng thời gian và tỷ suất lợi nhuận hàng năm. Tỷ suất lợi nhuận tích lũy là mức tăng/giảm của điểm chỉ số trong một khoảng thời gian nhất định; tỷ suất lợi nhuận hàng năm là kết quả chuyển đổi tỷ suất lợi nhuận theo khoảng thời gian thành mức trung bình hàng năm, nhưng đây chỉ là giá trị lý thuyết và không phản ánh lợi nhuận thực tế hàng năm.

Khi quan sát biểu hiện lợi nhuận của chỉ số, cần lưu ý rằng mức tăng/giảm của chỉ số trong một khoảng thời gian chưa chắc đã phản ánh toàn bộ lợi nhuận từ việc đầu tư vào chỉ số đó. Điều này liên quan đến khái niệm chỉ số giá và chỉ số tổng lợi nhuận. Thông thường, các chỉ số hiển thị trực tiếp trên phần mềm giao dịch hoặc thiết bị thông tin thị trường đa phần là chỉ số giá, chỉ phản ánh biến động giá cổ phiếu. Khi công ty niêm yết chi trả cổ tức bằng tiền mặt, giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh giảm (ex-dividend), và chỉ số giá cũng giảm theo. Vì cổ tức cũng là một phần lợi nhuận đầu tư, nên đánh giá lợi nhuận của chỉ số không chỉ dựa vào biến động của chỉ số giá mà còn phải xem xét sự tăng giảm của chỉ số tổng lợi nhuận. So với chỉ số giá, chỉ số tổng lợi nhuận khi xây dựng sẽ tính toán cả lợi nhuận tái đầu tư từ cổ tức tiền mặt của các thành phần chỉ số.

Về rủi ro của chỉ số, độ biến động (volatility) và mức sụt giảm tối đa (maximum drawdown) là các chỉ số chính để đo lường rủi ro. Độ biến động thực chất là độ lệch chuẩn của tỷ suất lợi nhuận—giá trị càng cao cho thấy lợi nhuận của chỉ số càng không ổn định và rủi ro càng lớn. Mức sụt giảm tối đa phản ánh mức lỗ lớn nhất của chỉ số trong một khoảng thời gian, được tính bằng mức giảm lớn nhất từ một thời điểm bất kỳ đến điểm thấp nhất sau đó. Nói một cách đơn giản, đây là mức lỗ có thể xảy ra nếu gặp phải tình huống xấu nhất trong khoảng thời gian đó.

Khi mua hàng, người ta mong muốn chất lượng tốt với giá rẻ; khi đầu tư, người ta cũng muốn đạt được tỷ lệ lợi nhuận-rủi ro tốt hơn. Sau khi hiểu rõ biểu hiện lợi nhuận và rủi ro của chỉ số, chúng ta có thể sử dụng các chỉ số như tỷ lệ Sharpe để đánh giá "hiệu quả đầu tư" của một chỉ số. Tỷ lệ Sharpe đo lường lợi nhuận vượt trội trên mỗi đơn vị rủi ro tổng thể—tỷ lệ Sharpe càng cao, biểu hiện lợi nhuận-rủi ro của chỉ số càng tốt. Ví dụ, chỉ số ChiNext trong 10 năm từ 2012 đến 2021 đã tăng tích lũy 355,5%. Mặc dù độ biến động của chỉ số không nhỏ (độ biến động hàng năm là 31%), nhưng tỷ lệ Sharpe đạt 0,46, vượt trội so với nhiều chỉ số rộng phổ biến khác.

Go Back Top