Chúng ta đều biết rằng thuật ngữ "blockchain" ra đời cùng Bitcoin vào năm 2008. Mặc dù được Satoshi Nakamoto đề xuất đầu tiên, nhưng công nghệ blockchain không hoàn toàn do Nakamoto phát minh.
Cốt lõi của blockchain bao gồm bốn phần: mật mã học, lưu trữ phân tán, cơ chế đồng thuận và hợp đồng thông minh. Chúng trải qua 40 năm phát triển mới hình thành nền tảng của công nghệ blockchain ngày nay.
Mọi thứ bắt đầu từ năm 1976, khi hai bậc thầy mật mã học Diffie và Hellman cùng công bố bài báo Hướng đi mới trong mật mã học. Những khái niệm trong bài báo đã chỉ ra lĩnh vực phát triển mới của mật mã học trong hàng chục năm sau và đặt nền móng cho toàn bộ ngành mật mã hiện đại, giống như báu vật mà các vị thần để lại trong thế giới mới, thu hút vô số thiên tài công nghệ khám phá.
Năm sau, thuật toán RSA nổi tiếng ra đời, do Ron Rivest, Adi Shamir và Leonard Adleman cùng đề xuất. Đây là thuật toán mã hóa bất đối xứng, cho đến nay vẫn chưa có phương pháp tấn công hiệu quả nào phá vỡ RSA. Dù lúc đó nó gián tiếp chứng minh tính khả thi của Hướng đi mới trong mật mã học, nhưng mật mã học mới chỉ bắt đầu.
Đến thập niên 1980, năm 1980, Ralph Merkle đề xuất cấu trúc dữ liệu cây băm (Merkle tree) và thuật toán tương ứng để kiểm tra tính chính xác của đồng bộ dữ liệu trong mạng phân tán, đặt nền tảng quan trọng cho sổ cái phân tán của Bitcoin sau này. Năm 1982, Lamport đưa ra "Bài toán các vị tướng Byzantine" – vấn đề cơ bản trong giao tiếp ngang hàng, đánh dấu bước tiến quan trọng trong lý thuyết và thực tiễn về độ tin cậy của tính toán phân tán.
Năm 1985, Koblitz và Miller độc lập đề xuất thuật toán mã hóa đường cong elliptic (ECC). RSA trước đó có khối lượng tính toán quá lớn, gây khó khăn trong ứng dụng thực tế, nhưng ECC đã thay thế RSA, giúp hệ thống mã hóa bất đối xứng trở nên khả thi. Từ đó, nền tảng mật mã hiện đại được thiết lập hoàn chỉnh.
Sau đó, năm 1997 trở thành cột mốc quan trọng khi hai công nghệ cốt lõi còn lại cùng xuất hiện: khái niệm hợp đồng thông minh ra đời và cơ chế đồng thuận PoW (Proof of Work) đầu tiên được giới thiệu – ban đầu chủ yếu dùng để chống thư rác. Như vậy, bốn công nghệ cốt lõi của blockchain gần như đã đầy đủ, dù vẫn còn nhiều vấn đề chưa giải quyết.
Giai đoạn 1999–2001 chứng kiến sự phát triển vượt bậc của mạng ngang hàng (P2P) với sự ra đời liên tiếp của Napster, EDonkey 2000 và BitTorrent, đặt nền móng cho điện toán P2P. Ngoài ra, năm 2001 còn có một sự kiện quan trọng: thuật toán SHA-2 ra đời. Hệ thống blockchain của Bitcoin ban đầu đã sử dụng thuật toán này. Đến đây, sự tích lũy công nghệ cốt lõi của blockchain gần như hoàn tất, cả về lý thuyết lẫn thực tiễn, việc triển khai blockchain không còn trở ngại lớn.
Cuối cùng, năm 2008, trong bài báo Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử ngang hàng của Satoshi Nakamoto, công nghệ blockchain chính thức được thiết lập và triển khai thành công vào năm sau, báo hiệu một kỷ nguyên mới sắp bắt đầu.
