Quy Tắc Cá Sấu là gì?

Giả sử bạn đang đi dạo bên hồ, một con cá sấu cắn vào chân bạn. Theo bản năng, bạn rất có thể sẽ cố dùng tay để giật chân ra. Lúc này, con cá sấu sẽ đồng thời cắn cả chân và tay bạn. Bạn càng giãy giụa, nó càng cắn nhiều hơn. Vì vậy, cách duy nhất là tự cắt bỏ chân để không mất thêm chân nữa, thậm chí mất cả tính mạng. Nguyên lý này chính là "Quy Tắc Cá Sấu."

"Quy Tắc Cá Sấu" chính là "cắt lỗ" trong đầu tư. Khi môi trường đầu tư bất lợi, điều nhà đầu tư cần nghĩ đến đầu tiên không phải là làm thế nào để kiếm lời mà là học cách cắt lỗ. Cắt lỗ quan trọng hơn nhiều so với kiếm lời vì bảo toàn vốn luôn là ưu tiên hàng đầu, còn lợi nhuận chỉ đứng thứ hai. Nếu quá coi trọng chi phí chìm (sunk cost), không cam lòng dừng lại, ngược lại có thể dẫn đến tổn thất lớn hơn.

Ví dụ đơn giản: Bạn bỏ ra 2 đồng mua một quả cam, sau đó phát hiện nó hơi hỏng. Để không lãng phí, bạn vẫn ăn quả cam đó và cuối cùng bị đau bụng. Kết quả là bạn không chỉ mất 2 đồng mà còn ăn phải quả cam hỏng và tốn thêm 10 đồng mua thuốc. Thực ra, 2 đồng đó chính là chi phí chìm—khoản chi phí dù bạn làm gì cũng không thể lấy lại. Trước chi phí chìm, sai lầm dễ mắc phải nhất là không thể quên được, tiếp tục duy trì sai lầm ban đầu và gây ra tổn thất lớn hơn.

Bài học từ Quy Tắc Cá Sấu:

"Cắt lỗ" nghe thì dễ nhưng thực hiện lại khó vì đó là hành động thừa nhận sai lầm và chấp nhận mất mát. Con người thường có xu hướng bảo vệ lựa chọn trong quá khứ, không muốn tự phủ nhận bản thân, nên đây chắc chắn là một thử thách với bản chất con người. Thị trường không có chút tình cảm nào—những người càng không muốn cắt lỗ kịp thời đôi khi càng dễ chịu tổn thất lớn hơn. Ngược lại, những người dám cắt lỗ quyết đoán, kiểm soát tổn thất vốn trong một phạm vi nhất định, có thể có cơ hội lật ngược tình thế và trở thành người chiến thắng cuối cùng.

Đầu tư là một quá trình tu luyện, từ "Quy Tắc Cá Sấu," chúng ta cần cảnh tỉnh bản thân. Đầu tiên, giữ vững lý trí và khách quan, không để cảm xúc chi phối. Biến động mạnh của thị trường là chuyện bình thường, đó chỉ là "ông Thị Trường" đang nghịch ngợm. Chúng ta cần giữ bình tĩnh, không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc thị trường, tránh đưa ra quyết định quá khích.

Thứ hai, duy trì niềm tin kiên định và sự kiên nhẫn. Đường cắt lỗ chiến lược không có nghĩa là chúng ta sẽ không chịu bất kỳ tổn thất nào. Theo biến động thị trường, đầu tư có thể trải qua điều chỉnh tạm thời hoặc sụt giảm. Nhưng chỉ cần tin tưởng rằng đầu tư của chúng ta dựa trên phân tích và nghiên cứu kỹ lưỡng, chúng ta nên kiên nhẫn và tin rằng đầu tư cuối cùng sẽ mang lại lợi nhuận. Cuối cùng là chú ý đa dạng hóa rủi ro. Đừng bỏ tất cả trứng vào một giỏ. Bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư, bạn có thể giảm rủi ro tổng thể và ứng phó tốt hơn với biến động của các loại tài sản khác nhau.