Chiết khấu là gì?

Chiết khấu là một thuật ngữ tài chính. "Chiết" có nghĩa là giảm giá, "khấu" chỉ hiện tại. Chiết khấu là việc quy đổi giá trị trong tương lai thành giá trị hiện tại, tỷ lệ quy đổi này gọi là tỷ lệ chiết khấu.

Ví dụ, 100 đồng năm sau hiện nay chỉ trị giá 90 đồng, vậy tỷ lệ chiết khấu là 10%. Cần lưu ý: tỷ lệ chiết khấu càng cao thì mức giảm giá càng lớn, giá trị hiện tại càng thấp; ngược lại, tỷ lệ chiết khấu càng thấp thì giá trị hiện tại càng cao. Giá trị hiện tại của một tài sản bằng tổng tất cả giá trị tương lai được chiết khấu về thời điểm hiện tại.

Chẳng hạn khi đánh giá một công ty hay dự án, làm thế nào để quyết định có nên đầu tư? Nếu ai đó nói bạn bỏ ra 1 triệu đồng hôm nay để thu về 2 triệu trong tương lai, điều này chưa chứng minh được tính hiệu quả của khoản đầu tư. Bởi nếu phải mất 50 năm mới thu hồi được 2 triệu, thì sau khi chiết khấu, giá trị hiện tại của dự án có thể thấp hơn rất nhiều so với 1 triệu. Giả sử lãi suất hiện tại là 3%, 1 triệu gửi ngân hàng sau 50 năm sẽ sinh lời lên tới 3.38 triệu. Như vậy so với gửi tiết kiệm, dự án thu về 2 triệu sau 50 năm hoàn toàn không đáng đầu tư.

Ứng dụng tư duy chiết khấu

Tư duy chiết khấu không chỉ áp dụng trong lĩnh vực tài chính mà còn hữu ích cho nhiều quyết định quan trọng trong cuộc sống như phát triển sự nghiệp hay lựa chọn bạn đời.

Công việc "ăn tuổi trẻ" là những nghề chỉ phù hợp với người trẻ. Giới trẻ có nhiều lợi thế như thể lực dồi dào, trí óc nhanh nhạy hay ngoại hình ưa nhìn. Những nghề nghiệp phụ thuộc nhiều vào các yếu tố này dễ trở thành "nghề ăn tuổi trẻ". Điển hình là vận động viên thể thao - không môn nào tránh khỏi suy giảm thể lực do tuổi tác. Các nghề như tiếp viên hàng không, người mẫu, streamer xinh đẹp... đều không thể dùng thu nhập hiện tại để dự đoán tương lai. Trong khi đó, bác sĩ Đông y, luật sư, kế toán... khó thành "nghề ăn tuổi trẻ" vì kinh nghiệm nghề nghiệp đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Mọi người thường tin tưởng bác sĩ lớn tuổi hay luật sư dày dạn kinh nghiệm hơn - giá trị tương lai của họ theo thời gian còn lớn hơn hiện tại.

Vì vậy khi đánh giá giá trị một người, không nên chỉ xem thu nhập hiện tại mà phải tính tổng thu nhập tương lai được chiết khấu về giá trị hiện tại. Muốn tối đa hóa giá trị bản thân, cách tốt nhất là không ngừng phát triển và học hỏi, liên tục giảm tỷ lệ chiết khấu của mình. Những tài sản như kiến thức và kỹ năng có tỷ lệ chiết khấu thấp nhất, thậm chí là âm.