Như mọi người đều biết, rủi ro và lợi nhuận tỷ lệ thuận với nhau—lợi nhuận cao thường đi kèm với rủi ro lớn hơn. Trong thế giới tài sản crypto, đầu tư vào các đồng tiền chính (mainstream coin) có rủi ro thấp hơn nhiều so với altcoin, do đó, không khó hiểu khi một số altcoin mang lại lợi nhuận cao hơn. Mỗi loại tiền điện tử thuộc các phân khúc khác nhau đều có ưu nhược điểm riêng, vậy người mới nên đầu tư vào loại tài sản crypto nào? Và làm thế nào để quản lý vốn và điều chỉnh tâm lý?

1. Hiểu và lựa chọn loại tài sản crypto

Sau hơn một thập kỷ phát triển, Bitcoin đã dần được các nhà đầu tư chấp nhận và công nhận. Ngày càng nhiều người dùng bên ngoài thị trường tìm hiểu về Bitcoin và bước vào thế giới crypto. Khi đã vào đây, chúng ta nhận ra rằng không chỉ có Bitcoin mà còn hàng trăm, thậm chí hàng nghìn loại tài sản khác để lựa chọn.

1. Mainstream coin (Tiền điện tử chính)
   Các tài sản crypto đứng đầu về vốn hóa thị trường thường được gọi là mainstream coin. Đặc điểm của chúng là có lượng người dùng lớn, thanh khoản sâu, hoạt động thị trường sôi động và phần lớn đã trải qua các thử thách lịch sử, có khả năng chống chịu rủi ro tốt. Mainstream coin thường có sự đồng thuận mạnh mẽ trong thị trường crypto, giá trị ứng dụng thực tế cao và tính thanh khoản tốt hơn so với các tài sản crypto thông thường, khiến chúng trở thành lựa chọn đầu tư được nhiều người công nhận.

   Do đó, đối với người mới, việc phân bổ vốn vào các tài sản chính như Bitcoin, Ethereum, Litecoin hay Ripple là phù hợp hơn cả. Bitcoin, với tư cách là tài sản crypto đầu tiên, chiếm gần một nửa vốn hóa thị trường crypto. Nhiều người dùng lâu năm sử dụng biểu đồ giá của nó làm cơ sở để phân bổ các tài sản khác. Để hiểu rõ hơn về Bitcoin và giá trị đầu tư, có thể tham khảo Bitcoin là gì? và Tại sao Bitcoin đáng để đầu tư?. Các đồng mainstream coin khác được giải thích chi tiết trong Mainstream coin, Stablecoin và Altcoin là gì?

   Những đồng tiền này có mức độ phổ biến cao, thanh khoản tốt và rủi ro đầu tư tương đối thấp, là lựa chọn thông minh cho người mới.

2. Altcoin (Tiền điện tử phụ)
   Altcoin là thuật ngữ dùng để chỉ các đồng tiền không phải mainstream coin. Từ "altcoin" không mang nghĩa tiêu cực—nó đơn giản là các tài sản crypto được tạo ra bằng công nghệ blockchain nhưng có mức độ phổ biến, đồng thuận và thanh khoản thấp hơn. Tuy nhiên, khi được cộng đồng quan tâm, chúng có thể tăng trưởng mạnh, chẳng hạn như meme coin, token của các blockchain nền tảng, hoặc các đồng tiền theo xu hướng GameFi, Layer 2, DeFi, NFT.

   Vậy altcoin có giá trị đầu tư không? Câu trả lời tùy thuộc vào quan điểm cá nhân. Nhìn vào lịch sử biến động giá, altcoin thường có mức dao động lớn, nên cần thời gian và thị trường để kiểm chứng.

   Trước khi đầu tư vào bất kỳ altcoin nào, người mới cần hiểu rõ bản chất của nó: Nó là gì? Có ứng dụng thực tế không? Mục đích đầu tư là gì? Chỉ nên đầu tư trong phạm vi khả năng và chấp nhận rủi ro của bản thân.

3. Stablecoin và Token sàn giao dịch
   Tài sản crypto còn bao gồm các khái niệm như stablecoin và token sàn giao dịch.

   Stablecoin, như tên gọi, là tài sản số có giá trị ổn định, không biến động mạnh như Bitcoin. Để duy trì sự ổn định, stablecoin cần được hỗ trợ bởi các tài sản thế chấp như USD, vàng hoặc một rổ tiền pháp định. Ví dụ: USDT, GUSD hoặc dự án Diem (Libra) trước đây của Facebook.

   Stablecoin USD ra đời để giải quyết hai vấn đề:

   1. Biến động giá quá lớn của tiền điện tử.

   2. Đóng vai trò cầu nối giữa tiền pháp định và crypto.
      Stablecoin lâu đời nhất là USDT, được phát hành bởi Tether (công ty con của Bitfinex), neo giá 1:1 với USD. Cứ mỗi USDT lưu hành tương ứng với 1 USD trong kho dự trữ. Ngoài USDT, còn có USDC, TUSD, GUSD, DAI và PAX.

   Token sàn giao dịch là token hoặc điểm tích lũy do các sàn crypto phát hành, chủ yếu sử dụng trong nền tảng của họ. Tuy nhiên, nhờ gắn liền với sàn giao dịch, chúng có giá trị giao dịch và thanh khoản riêng—ví dụ như OKB của OKX.

2. Phân bổ đa dạng tài sản crypto

Người mới nên chỉ sử dụng tiền nhàn rỗi để đầu tư. Đừng "bỏ tất cả trứng vào một giỏ"—hãy học cách chia vốn vào nhiều loại tài sản khác nhau để giảm rủi ro. Nếu có 10 triệu VND tiền nhàn rỗi, bạn có thể dùng phần lớn để mua Bitcoin hoặc Ethereum. Nếu tin vào giá trị lâu dài của chúng, hãy kéo dài kỳ hạn đầu tư. Số tiền còn lại có thể dành cho altcoin, nhưng do biến động mạnh, cần kiểm soát rủi ro cẩn thận. Nếu không chắc chắn, đừng nắm giữ lâu dài vì rủi ro cao.

Câu nói "Đừng bỏ tất cả trứng vào một giỏ" có phần tiếp theo: "Nhưng cũng đừng chia vào quá nhiều giỏ." Phân bổ tài sản giúp giảm rủi ro tổng thể nhờ sự khác biệt giữa các loại tài sản. Đa dạng hóa thực sự là chọn các nền tảng và sản phẩm đầu tư khác nhau, xét đến loại hình, kỳ hạn và lợi nhuận kỳ vọng.

Sau khi hiểu về phân bổ tài sản, người mới cần chọn thời điểm vào lệnh hợp lý. Nếu đã nghiên cứu kỹ và tin vào giá trị của crypto, mỗi đợt thị trường giảm mạnh là cơ hội tốt để mua vào—kéo dài kỳ hạn và bỏ qua biến động ngắn hạn. Nếu mới chỉ nghe nói về Bitcoin hay Dogecoin, hãy tìm hiểu xu hướng thị trường và biểu đồ giá lịch sử của tài sản định đầu tư, đồng thời cập nhật tin tức để đưa ra quyết định mua thấp bán cao. Nhớ rằng thị trường crypto rất biến động, nên luôn kiểm soát rủi ro.

3. Quản lý vốn và tâm lý

Mỗi khi thị trường crypto biến động mạnh, quản lý vốn và tâm lý trở nên cực kỳ quan trọng.

Nhiều người coi kiếm tiền là mục tiêu chính, nhưng Warren Buffett từng chia sẻ rằng bảo toàn vốn mới là ưu tiên hàng đầu—điều này cũng đúng với crypto. Trong giai đoạn biến động, hãy tập trung vào bảo toàn vốn trước khi nghĩ đến lợi nhuận. Mỗi nhà đầu tư cần xây dựng hệ thống quản lý vốn riêng, luôn tuân thủ cắt lỗ nghiêm ngặt. Chiến lược "gồng lời, cắt lỗ" thường bỏ qua quản lý vốn, nên cắt lỗ kịp thời là bắt buộc nếu không muốn mất trắng.

Ngoài ra, quản lý tâm lý là yếu tố nhiều người bỏ qua. Một số nhà đầu tư am hiểu phân tích kỹ thuật—như giao dịch hai phía, Fibonacci—nhưng nếu không kiểm soát cảm xúc, chỉ vài lần sai lầm có thể dẫn đến thất vọng và nghi ngờ bản thân, ảnh hưởng lâu dài đến quá trình đầu tư. Không ai hoàn hảo, nhưng quản lý tâm lý tốt giúp bạn tự tin hơn, nhanh chóng phục hồi sau thất bại.

Một số nguyên tắc quản lý tâm lý tốt:

• Đánh giá rủi ro

• Chấp nhận rủi ro

• Tránh FOMO (tâm lý sợ bỏ lỡ)

• Không ảo tưởng

• Kiểm soát kỳ vọng lợi nhuận

Người xưa nói: "Tướng giỏi nghĩ đến thất bại trước khi nghĩ đến thắng lợi, nên trăm trận không nguy." Ngược lại, không chấp nhận rủi ro chính là trốn tránh nó, và hậu quả có thể thảm khốc. Ví dụ, nhà đầu tư sợ rủi ro dễ mắc FOMO khi thị trường tăng—đuổi theo các đồng tiền đang lên mà không phân tích, rồi hối hận khi giá giảm.

Kết luận: Dù là người mới chuẩn bị tham gia hay đã đầu tư vào crypto, hãy đánh giá toàn diện các đồng tiền chính như Bitcoin, đồng thời tìm hiểu sâu về giá trị của các dự án blockchain khác như DeFi, NFT hay Polkadot. Khi hiểu rõ giá trị của chúng, bạn sẽ tự tin hơn, đồng thời nhận thức rõ hơn về rủi ro và điểm cắt lỗ/chốt lời. Tất nhiên, đầu tư crypto không phải lúc nào cũng sinh lời—luôn tiềm ẩn rủi ro. Do đó, quản lý vốn và tâm lý là chìa khóa để kiểm soát rủi ro hiệu quả.