Năm 2002, quỹ chỉ số đầu tiên của Trung Quốc ra đời. Sau 20 năm phát triển, quỹ chỉ số dần nhận được sự ưa chuộng của nhiều nhà đầu tư. Tính đến ngày 30/9/2022, thị trường đã có hơn 1.400 quỹ chỉ số với quy mô vượt 2 nghìn tỷ nhân dân tệ (tính gộp cổ phần loại A và C, bao gồm cả quỹ liên kết ETF).

Quỹ chỉ số lựa chọn một chỉ số cụ thể làm đối tượng theo dõi, nhằm đạt được mức lợi nhuận gần với chỉ số. Vì vậy, nếu muốn hiểu về quỹ chỉ số và sử dụng chúng để đầu tư, trước tiên cần hiểu rõ chỉ số mà nó theo dõi.

Làm thế nào để hiểu một chỉ số? Có thể tiếp cận từ ba khía cạnh: đặc điểm cơ bản, đặc điểm rủi ro-lợi nhuận và mức định giá.

Đặc điểm cơ bản của chỉ số chủ yếu bao gồm đặc điểm vốn hóa thị trường, đặc điểm ngành và đặc điểm cổ phiếu thành phần chính. Những đặc điểm này giúp nhà đầu tư hiểu sơ bộ về một chỉ số và phân tích sự khác biệt giữa các chỉ số.

Đặc điểm vốn hóa thị trường bao gồm tổng vốn hóa thị trường của chỉ số, mức độ bao phủ thị trường và phân bổ vốn hóa của các cổ phiếu thành phần, giúp nhà đầu tư hiểu về tính đại diện và phong cách vốn hóa của chỉ số.

Lấy chỉ số CSI 300 làm ví dụ, tính đến ngày 17/11/2022, tổng vốn hóa thị trường của chỉ số này là khoảng 39 nghìn tỷ nhân dân tệ, chiếm gần 50% tổng vốn hóa thị trường A-share, phản ánh khá tốt biến động giá tổng thể của thị trường A-share. Về phân bổ vốn hóa, trong 300 cổ phiếu thành phần, có 231 cổ phiếu có vốn hóa vượt 500 tỷ nhân dân tệ, trung bình vượt 1.200 tỷ nhân dân tệ, thể hiện phong cách vốn hóa lớn.

Đặc điểm ngành của chỉ số chủ yếu xem xét phân bổ ngành của các cổ phiếu thành phần. Phân tích đặc điểm cổ phiếu thành phần chính là xác định những cổ phiếu trọng số có ảnh hưởng rõ rệt đến xu hướng chỉ số, trọng số từng cổ phiếu và tổng trọng số của chúng. Điều này giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về chỉ số và phân biệt sự khác nhau giữa các chỉ số.

Ví dụ với chỉ số Hang Seng và chỉ số Hang Seng China Enterprises, cả hai đều là chỉ số đại diện của thị trường chứng khoán Hồng Kông, sự khác biệt về phân bổ vốn hóa không lớn. Tuy nhiên, xét về phân bổ ngành, tính đến ngày 17/10/2022, tỷ trọng các ngành "kinh tế mới" như công nghệ thông tin, tiêu dùng không thiết yếu, dịch vụ viễn thông và chăm sóc sức khỏe trong chỉ số Hang Seng China Enterprises cao hơn rõ rệt so với chỉ số Hang Seng. Xét top 10 cổ phiếu thành phần, chỉ số Hang Seng China Enterprises bao gồm Tencent, China Construction Bank, Meituan, Alibaba, JD.com, trong khi chỉ số Hang Seng bao gồm AIA, HSBC Holdings, Tencent, Alibaba, Hong Kong Exchanges and Clearing, cho thấy sự khác biệt rõ rệt.