Bẫy Cổ Tức Cổ Phiếu

Nhìn thấy tiêu đề này, chắc hẳn nhiều người sẽ nghi ngờ: Cổ tức cổ phiếu cũng có bẫy? Trong cuốn sách Nước Mắt Nhà Đầu Tư, nhà đầu tư Hồng Kông Triệu Bằng đã đưa ra một ví dụ.

Công Ty Chi Trả Cổ Tức Hào Phóng Cũng Không Thể Yên Tâm

Tập đoàn Ngân Cơ (đã thoái niêm yết năm 2022) là một nền tảng phân phối rượu, kinh doanh nhiều loại rượu và thuốc lá, đồng thời là đại lý lớn nhất của Ngũ Lương Diệp.

Tập đoàn Ngân Cơ lên sàn năm 2009, đến năm 2010 lợi nhuận ròng giảm sút—đây là hiện tượng bình thường vì hầu hết các công ty đều làm đẹp báo cáo tài chính trước khi lên sàn để bán được giá cao. Sau khi niêm yết, cần thời gian để "tiêu hóa" số liệu đã làm đẹp, điều này cũng rất phổ biến trên thị trường A-share.

Khi báo cáo năm 2010 được công bố, nhiều người nghi ngờ công ty không thực sự kiếm được tiền vì dòng tiền hoạt động năm 2009 và 2010 không tốt, tổng hai năm chưa đạt 50% lợi nhuận ròng. Tuy nhiên, công ty giải thích rằng phần lớn vốn bị tồn đọng trong hàng tồn kho, và rượu là loại hàng tồn kho đặc biệt nên không cần lo lắng.

Để xóa bỏ nghi ngờ của nhà đầu tư, công ty chia toàn bộ lợi nhuận làm cổ tức, tỷ lệ chi trả cổ tức lên tới 98,6%. Nhà đầu tư tin tưởng, sau đó giá cổ phiếu tăng vọt hơn 300%. Đến báo cáo năm 2011, dòng tiền hoạt động của công ty chuyển thành dòng ra ròng 224 triệu tệ, trong khi khoản phải thu tăng vọt từ 17 triệu lên 667 triệu tệ—gần bằng lợi nhuận cả năm.

Đến báo cáo giữa năm tháng 11/2011, khoản phải thu của Tập đoàn Ngân Cơ tiếp tục xấu đi, buộc công ty phải ngừng chi trả cổ tức. Lúc này, công ty vẫn khẳng định khoản phải thu không có vấn đề, chỉ là một số đối tác bỏ trốn. Một số nhà đầu tư hy vọng sau khi thu hồi được khoản phải thu, cổ tức sẽ được chi trả lại. Đáng tiếc, thứ họ nhận được là mức giảm không ngừng của giá cổ phiếu.

Tầm Quan Trọng Của Dòng Tiền Hoạt Động

Trong quá trình đầu tư, tôi cũng từng gặp những công ty có vấn đề về dòng tiền, như Tasly và Vanke. Kinh nghiệm tôi rút ra là: Nếu dòng tiền hoạt động thấp hơn 70% lợi nhuận ròng trong hai năm liên tiếp, đó là dấu hiệu cực kỳ nguy hiểm.

Từ năm 2011 đến 2017, trừ năm 2016, dòng tiền hoạt động của Tasly luôn thấp hơn nhiều so với lợi nhuận ròng—điều này rất bất thường. Nếu không tìm hiểu rõ nguyên nhân, rất có thể sẽ gặp "bom nổ".

Tôi bắt đầu đầu tư vào Tasly vào tháng 1/2018 nhưng ban đầu không để ý đến vấn đề dòng tiền hoạt động. Mãi sau này, tôi mới nhận ra mức độ nghiêm trọng. Kết luận của tôi là nghiệp vụ bán lẻ dược phẩm đã ảnh hưởng đến dòng tiền. Công ty đã cố gắng cải thiện nhưng không thành công, cuối cùng phải bán bộ phận này và dòng tiền hoạt động trở lại bình thường.

May mắn thay, dù gặp vấn đề về dòng tiền, tôi đã không gặp khủng hoảng. Sau đó, tôi thoái vốn Tasly với lỗ, chủ yếu do mất niềm tin vào hoạt động cốt lõi của công ty. Việc Tasly bán mình cho Tập đoàn Hoa Nhuận cho thấy thế hệ lãnh đạo thứ hai, Diêm Khải Cảnh, thực sự không còn hứng thú với khối tài sản dược phẩm. Nếu không chú ý đến dòng tiền hoạt động, may mắn sẽ không luôn mỉm cười với chúng ta.

Từ năm 2001, dòng tiền hoạt động của Vanke luôn thấp hơn lợi nhuận ròng trong chu kỳ tăng lãi suất hoặc thắt chặt tín dụng—như giai đoạn 2006-2008, 2010-2013 và 2018-2020. Tuy nhiên, tình trạng từ 2021-2023 lại là vấn đề khác.

Sau chính sách "ba đường đỏ" với bất động sản năm 2021, nhiều người tuyên bố: "Kỷ nguyên bất động sản đã kết thúc." Nhưng tôi không liên hệ điều này với thực tiễn đầu tư. Đến khi báo cáo năm 2023 của Vanke được công bố, tôi mới nhận ra dòng tiền của họ thực sự có vấn đề. Biến động mạnh giá trái phiếu vài tháng trước đó không khiến tôi cảnh giác—chỉ khi đọc báo cáo, tôi mới tỉnh ngộ. Ngày hôm sau, tôi bán ra ngay khi thị trường mở cửa, cắt lỗ.

Có lẽ những biến động dòng tiền trong quá khứ của Vanke đã khiến tôi chủ quan, hoặc có thể phân tích của tôi về lĩnh vực bất động sản và Vanke chưa đủ toàn diện. Dù sao, khoản đầu tư này đã thất bại.

Theo kinh nghiệm đầu tư cá nhân và quan sát các công ty khác, nếu dòng tiền hoạt động liên tục thấp hơn lợi nhuận ròng (dưới 70%) trong hai năm liên tiếp, nguy cơ khủng hoảng sẽ tăng đáng kể. Công ty may mắn như Tasly có thể thoát hiểm bằng cách bán bộ phận có vấn đề; công ty không may sẽ đối mặt với khủng hoảng. Vì vậy, hãy luôn theo dõi sát chỉ số dòng tiền hoạt động.